Sueños clasicistas para una ciudad «mediterránea»: del Grupo TAU al fallido proyecto de Bofill en A Coruña (1985-1990)
DOI:
https://doi.org/10.24310/ba.47.2025.21033Palabras clave:
Arquitectura, Espacio urbano, Planificación urbana, diseño arquitectónico, estética, posmodernidad, A CoruñaResumen
En 1985, el alcalde de A Coruña, Francisco Vázquez Vázquez, encarga un ambicioso, polémico y contestado anteproyecto de reforma de la fachada marítima de la ciudad a uno de los arquitectos más mediáticos del momento, Ricardo Bofill. El Proyecto Bofill (1986), como fue bautizado, mostraba la permeabilidad en el panorama español de los postulados del posmodernismo de corte clasicista y mediterráneo. La introducción de este mediterraneísmo estético en una ciudad atlántica como A Coruña no se entendería sin la labor de Antonio Vázquez Liñeiro y el Taller de Arquitectura y Urbanismo, que replicaron estas estrategias para rescatar a la arquitectura de la desafección suscitada por el Movimiento Moderno. En las siguientes líneas se analizará el Proyecto Bofill como uno de los principales ejemplos de la arquitectura posmoderna en Galicia, su contestación en el contexto profesional gallego y las relaciones entre arquitectura y política en los primeros años de la democracia.
Descargas
Publicación Facts
Perfil de revisores N/D
Información adicional autores
Indexado: {$indexList}
-
Indexado en
- Sociedad Académica/Grupo
- N/D
- Editora:
- Universidad de Málaga.
Citas
ALMUÍÑA DÍAZ, Carlos (2000), “Algo debeu cambiar”, Obradoiro, nº 28, pp. 8-12.
ALONSO SÁNCHEZ, José Carlos (2022), Pacópolis año 2000: el Proyecto Bofill y sus derivadas (A Coruña, 1986/87), Proyecto Flujos, A Coruña.
BAR BÓO, Xosé (1989), “El arquitecto vigués Bar Bóo es favorable al derribo de los antiguos juzgados de Príncipe”, Faro de Vigo, 1 de febrero, p. 8.
BAR BÓO, Xosé (1991), “Entrevista con Xosé Bar Bóo”, Grial: revista galega de cultura, nº 106, pp. 183-191.
BOFILL, Ricardo (1985a), “El urbanismo en el fin de siglo”, La Voz de Galicia, 31 de enero, p. 3.
BOFILL, Ricardo (1985b), “La democracia y el proyecto político en España”, La Voz de Galicia, 5 de abril, p. 3.
BOFILL, Ricardo (1986), “Ricardo Bofill: ‘Hay que llegar a conseguir un plan global y decidido que proyecte a La Coruña hacia el próximo siglo’”, La Voz de Galicia, 15 de diciembre, p. 48.
BOFILL, Ricardo (1998), La ciudad del arquitecto, Galaxia Gutenberg, Barcelona.
BONET CORREA, Iago (1994), La arquitectura del humo, Ediciós do Castro, Sada.
CASTELAO, Daniel (2004), Sempre en Galiza, Galaxia, Vigo.
CASABELLA LÓPEZ, Xan (1989), “Galicia frente a Europa: arquitectura”, Luzes de Galiza, nº 14/15, pp. VII–XIV.
CASABELLA LÓPEZ, Xosé Manuel (1988), “Mitos e miserias da arquitectura galega (1a parte)”, Luzes de Galiza, nº 8/9, pp. 18-19.
CASABELLA LÓPEZ, Xosé Manuel (2009), “Os primeiros cursos da Escola”, en RÍO VÁZQUEZ, Antonio (ed.), I.doc: documentos da escola técnica superior de arquitectura da Coruña, Universidade da Coruña, A Coruña, pp 5-28.
FRAMPTON, Kenneth (1985/1983), “Hacia un regionalismo crítico: seis puntos para una arquitectura de resistencia”, en FOSTER, Hal (ed.), La posmodernidad, Kairós, Barcelona, pp 37-58.
GARRIDO RODRÍGUEZ, Xaime (1990), “O patrimonio arquitectónico de Vigo á deriva”, Obradoiro, nº 16, pp. 96-104.
GARRIDO RODRÍGUEZ, Xaime (1991), Vigo, la ciudad que se perdió. Arquitectura desaparecida, arquitectura no realizada, arquitectura antigua, arquitectura modificada, Deputación de Pontevedra, Pontevedra
GONZÁLEZ-CEBRIÁN TELLO, José (1987a), “Análisis sobre las propuestas del proyecto Bofill”, La Voz de Galicia, 19 de febrero de 1987, p. 37.
GONZÁLEZ-CEBRIÁN TELLO, José (1987b), “Proyecto Bofill: la falacia mar-ciudad”, Boletín Académico, nº 6, pp. 4-11.
GRANADOS, Vicente (1987), “El proyecto Bofill de La Coruña: ‘La Coruña, el mar y la ciudad’ o el triunfo de la ‘Grandeur’ urbanística”, Geometría: revista semestral de arquitectura y urbanismo, nº 3, pp. 55-61.
HABERMAS, Jürgen (1985), “La modernidad, un proyecto incompleto”, en FOSTER, Hal (ed.), La posmodernidad, Kairós, Barcelona, pp 19-36.
LIZANCOS MORA, Plácido (1987a), “El ‘proyecto’ Bofill, paso a paso”, El Ideal Gallego, 31 de enero, p. 11.
LIZANCOS MORA, Plácido (1987b), “O Proxecto Bofill para A Coruña”, A Nosa Terra, nº 309, pp. 12-13.
LLANO CABADO, Pedro DE (1990), “Institucións, arquitectos e arquitectura”, Obradoiro, nº 16, pp. 16-17.
LLANO CABADO, Pedro DE (1995), “Bonanza o borrasca: La Coruña, tradición ilustrada e imaginería popular”, Arquitectura Viva, nº 43, pp. 16-18.
MARTÍNEZ SEVILLA, Juan Antonio (1985), “La pasión creadora”, La Voz de Galicia, 13 de octubre, p. 25.
PARRILLA, José Antonio y VÁZQUEZ LIÑEIRO, Antonio (1996), Fisionomía urbana de La Coruña, hoy, Gramela, A Coruña.
PORTELA, César (1991), “Arquitectura institucional en Galicia”, en Congreso Internacional de Arquitectura Institucional. Actas, Consello da Cultura Galega, Santiago de Compostela, pp. 11-14.
PORTOGHESI, Paolo (1980), “La fine del proibizionismo”, en La presenza del passato: Prima mostra internazionale di architettura, La Biennale di Venezia, Venecia, pp. 9-14.
RISCO, Vicente (1920), Teoría do nacionalismo galego, La Región, Ourense.
RBTA, Ricardo Bofill-Taller de Arquitectura (1986), La Coruña: el mar y la ciudad, Litografía Rosés, Barcelona.
RODRÍGUEZ, Carlos Luis (1987), “Galicia, una sociedad con instinto suicida”, La Voz de Galicia, 9 de enero, p. 14.
SEARA, Iago (1993), “Arquitectura, segunda metade do XX”, en Galicia. Arte, t. XV, Hércules, A Coruña, pp. 322-514.
SEGADE LODEIRO, Manuel, (2002a), “Intervenciones de la arquitectura foránea en Galicia”, Quintana: revista do Departamento de Historia da Arte, nº 1, pp. 344-346.
SEGADE LODEIRO, Manuel, (2002b), “A política do canto das sereas: arquitectos foráneos en Galicia”, Interesarte, nº 12, pp. 48-49.
VÁZQUEZ LIÑEIRO, Antonio (1985), “Vázquez Liñeiro: La urbanización de Galicia mirando a Europa acabaría con la especulación y el conservadurismo mal entendido”, La Voz de Galicia, 7 de abril, p. 39.
VÁZQUEZ LIÑEIRO, Antonio (1986), “Antonio V. Liñeiro: diseñador de tiempos mejores”, Outeiro, nº 21, pp. 20-28.
VÁZQUEZ LIÑEIRO, Antonio (1988), “Desarrollo urbano en Galicia”, La Voz de Galicia, 16 de abril, pp. 46-47.
VÁZQUEZ LIÑEIRO, Antonio (1989), “Antonio Vázquez Liñeiro o la ciudad hacia el exterior”, Galicia 10, nº 6, pp. 32-34.
VÁZQUEZ LIÑEIRO, Antonio (1995), “El diálogo buscado y encontrado”, Galicia 10, diciembre, pp. 24-25.
VÁZQUEZ VÁZQUEZ, Francisco (1986), “Sin título”, en La Coruña: el mar y la ciudad, Litografía Rosés, Barcelona, p. 1.
La Voz de Galicia (1984): “La Coruña: El Colegio de Arquitectos planteará acciones legales contra un ‘diseñador urbano’“, 5 de enero, p. 22.
La Voz de Galicia (1985a): “El viernes, pleno extraordinario para aprobar el concierto del Hospital Municipal Labaca con el Insalud”, 10 de abril, p. 23.
La Voz de Galicia (1985b): “Bofill: La gestión urbanística de las autonomías no es positiva porque arrastra problemas del pasado”, 18 de julio, p. 22.
La Voz de Galicia (1985c), “Bofill presentó ayer el anteproyecto de remodelación de la Dársena coruñesa, cuyas obras se iniciarán en 1986”, 12 de septiembre, p. 1.
La Voz de Galicia (1986a), “Especial: La Coruña del año 2000”, 16 de noviembre, pp. 33-40.
La Voz de Galicia (1986b), “Alfonso Guerra relacionó al “proyecto Bofill” con las grandes obras a ejecutar ante la fecha histórica del 92”, 17 de diciembre de 1986, p. 32.
La Voz de Galicia (1986c), “Bofill: ‘En España el urbanismo ha cambiado de signo con la democracia’”, 17 de diciembre de 1986, p. 32.
La Voz de Galicia (1987a), “Técnicos y políticos coincidieron en sus duras críticas al proyecto Bofill”, 7 de febrero de 1987, p. 25.
La Voz de Galicia (1987b), “El PSG-EG presentó una alternativa al “proyecto Bofill” para el paseo marítimo”, 27 de mayo 1987, p. 37.
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2025 Santiago Rodríguez-Caramés

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial-CompartirIgual 4.0.
Todos los contenidos publicados en la revista Boletín de Arte están sujetos a la licencia Creative Commons Reconocimento-NoComercia-Compartirigual 4.0 cuyo texto completo puede consultar en <http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0>

Los/as autores/as cuyas contribuciones sean aceptadas para su publicación en esta revista conservarán el derecho no exclusivo de utilizar sus contribuciones con fines académicos, de investigación y educativos, incluyendo el auto-archivo o depósito en repositorios de acceso abierto de cualquier tipo.
La edición electrónica de esta revista esta editada por la Editorial de la Universidad de Málaga (UmaEditorial), siendo necesario citar la procedencia en cualquier reproducción parcial o total.






4.png)