Caracterización geobotánica de los bosques turbosos en el Pirineo central

Autores/as

  • Empar Carrillo Departament de Biologia Evolutiva, Ecologia i Ciències Ambientals y Institut de Recerca de Biodiversitat (IRBIO). Universitat de Barcelona España
  • Josep Maria Ninot Sugrañes Universitat de Barcelona España
  • Aaron Pérez-Haase Departament de Biologia Evolutiva, Ecologia i Ciències Ambientals y Institut de Recerca de Biodiversitat (IRBIO). Universitat de Barcelona España
  • Jordi Carreras Departament de Biologia Evolutiva, Ecologia i Ciències Ambientals y Institut de Recerca de Biodiversitat (IRBIO). Universitat de Barcelona España
  • Albert Ferré Departament de Biologia Evolutiva, Ecologia i Ciències Ambientals y Institut de Recerca de Biodiversitat (IRBIO). Universitat de Barcelona España

DOI:

https://doi.org/10.24310/abm.v48i.16814

Palabras clave:

turberas, humedales, fitosociología, conservación, HIC 91D0*, Pinus uncinata, Betula pubescens, Abies alba, Sphagnum, Pirineos

Resumen

Este trabajo da cuenta de un estudio detallado de la diversidad, composición florística, ecología y caracterización fitosociológica del hábitat de interés comunitario prioritario a nivel europeo (HIC) 91D0* en los Pirineos. Se ha realizado a partir de 23 inventarios tomados según la metodología fitosociológica de Braun-Blanquet, desde el valle de Benasque (Pirineo central) hasta la comarca de la Cerdaña (Pirineo oriental). Los resultados muestran una separación clara de comunidades según el árbol dominante y la hidrología. Reconocemos un bosque turboso de Betula pubescens Ehrh. como una nueva asociación: Blechno spicanti-Betuletum pubescentis ass. nov. dentro de la alianza Betulion pubescentis Lohmeyer et Tüxen ex Scamoni et H. Passarge 1959. Incluimos también en esta alianza un bosque turboso de Abies alba Mill. Los bosques turbosos de Pinus uncinata Ramond ex DC. subsp. uncinata han sido diferenciados en dos nuevas asociaciones caracterizadas fundamentalmente por briófitos: Sphagno papillosi-Pinetum uncinatae ass. nov., de la alianza Betulion pubescentis Lohmeyer et Tüxen ex Scamoni et H. Passarge 1959, y Sphagno capillifolii-Pinetum uncinatae ass. nov., de la alianza Eriophoro vaginati–Piceion abietis H. Passarge 1968. Estas comunidades ocupan siempre superficies pequeñas y no tienen amenazas directas, pero están influidas tanto por el cambio climático como por la dinámica forestal de los bosques adyacentes y por la actividad ganadera, ambas sujetas a cambios notables en los últimos decenios. Las características particulares de estos bosques y la presencia en ellos de algunos briófitos incluidos en la lista roja española o raros en los pirineos (Sphagnum squarrosum Crome, S. centrale C.E.O. Jensen, S. fallax H. Klinggr., S. flexuosum Dozy & Molk., S. medium Limpr.) demandan protección y seguimiento para garantizar su conservación.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Métricas

Cargando métricas ...

Citas

Adriaens, A. (2001a). Etude des habitats naturels des lacs et tourbières du Trouillot, des Chasaux et du Canton des Croix. Rapport d'étude. Parc naturel régional du Haut-Jura. Espace nature, DIREN Franche-Comté.
Adriaens, A. (2001b). Tourbière de la Combe du Grand Essart. -Rapport d'étude. Parc naturel régional du Haut-Jura. Espace Nature, DIREN Franche-Comté.
Bardat, J., Bioret, F., Botineau, M., Boullet, V., Delpech, R., Géhu, J.-M., Haury, J., Lacoste, A., Rameau, J.-C., Royer, J.-M., Roux, G. & Touffet, J. (2004). Prodrome des végétations de France. Coll. Patrimoines naturels, 61. Muséum national d’histoire naturelle, Paris.
Bensettiti, F., Rameau, J.-C. & Chevallier, H. (coord.) (2001). « Cahiers d'habitats » Natura 2000. Connaissance et gestion des habitats et des espèces d'intérêt communautaire. Tome 1 - Habitats forestiers. Éd. La Documentation française, Paris.
Braun-Blanquet, J. (1948). La végétation alpine des Pyrénées Orientales. Monografías de la Estación de Estudios Pirenaicos y del Instituto Español de Edafología, Ecología y Fisiología Vegetal, 9 (Bot. 1). Barcelona.
Braun-Blanquet, J. (1979). Fitosociología. Bases para el estudio de las comunidades vegetales. Ed. Blume, Barcelona. 820 p.
Businský, R. (2008). The genus Pinus L., Pines: contribution to knowledge. Pr?honice, Acta Pruhoniciana b, vol. 88, 127 p. [In English with Czech annotated world key to the genus Pinus and summary].
Cantegrel, R. (1982). Essai de discrimination de deux populations pyrénéennes de pins à crochets (Pinus uncinata). Anie et Néouvielle. Approche biologique et biochimique. Conséquences pour la sylviculture des pineraies sauvages. Université de Pau et des Pays de l’Adour. 238 p. + annexes 40 p. (Thèse).
Carreras, J., Ferré, A. & Vigo, J. (edts.) (2015). Manual dels Hàbitats de Catalunya, vol VI: 4 Boscos. Catalunya. Departament de Territori i Sostenibilitat.
Departament d'Acció Climàtica, Alimentació i Agenda Rural, Generalitat de Catalunya [en línia]. Cartografia dels hàbitats de Catalunya, versió 2. 2018 [consulta: 2022]. Disponible a: <https://mediambient.gencat.cat/ca/05_ambits_dactuacio/patrimoni_natural/sistemes_dinformacio/habitats/habitats_terrestres/cartografia_dels_habitats_ver_2/>
Devillers, P., Devillers-Terschuren, J. & Ledant, J.P. (1991). Corine Biotopes manual. Habitats of the European Community. Commission of the European Communities. Luxenbourg
Durán Gómez, J.A. (2019). Los bosques riparios de Cantabria II. Saucedas de Salix atrocinerea y avellanedas relacionadas. Flora Montiberica,75: 94-100
ENV Nature [en línia]. The Interpretation Manual of European Union Habitats - EUR28. 2013. [consulta: 2019]. Disponible en: <https://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/habitatsdirective/docs/Int_Manual_EU28.pdf. Última visita febrero 2022>
Freléchoux, F. (1997). Étude du boisement des tourbières hautes de la chaîne jurassienne: typologie et dynamique de la végétation, approche dendroécologique des peuplements arborescents. PhD thesis, University of Neuchâtel, Switzerland.
Freléchoux, F., Buttler, A., Schweingruber, F.-H., Gobat, J.M. (2000). Stand sctucture, invasion, and growth dynamics of bog pine (Pinus uncinata var. rotundata) in relation to peat cutting and drainage in the Jura Mountains, Switzerland. Can. J. For. Res. 30: 1114-1126.
Freléchoux, F., Buttler, A., Gillet, F.., & Gobat, J.M. (2003). Succession from bog pine (Pinus uncinata var. rotundata) to Norway spruce (Picea abies) stands in relation to anthropic factors in Les Saignolis bog, Jura Mountains, Switzerland. Annals of Forest Science, 60(4): 47–356. doi: https://doi.org/10.1051/forest:2003025
Garilleti, R. & Albertos, B. (Coord.) (2012). Atlas y libro rojo de los Briófitos Amenazados de España. Ed. Organismo Autónomo Parques Nacionales, 288 pp. Madrid.
GeoVeg-UB [en línia]. Servidor de mapes d'hàbitats i de vegetació – SEMHAVEG. [consulta: 2022]. Disponible a: <http://www.ub.edu/geoveg/cat/semhaveg.php>
Institut d'Estudis Andorrans (IEA) [en línea]. Mapa Digital dels Hàbitats d'Andorra. 2016 [consulta: 2022]. Disponible a: <https://www.iea.ad/mapa-digital-dels-habitats-d-andorra-2016 >
Janssen, J., Rodwell, J., García Criado, M., Gubbay, S., Haynes, T. et al. (2016). European Red List of Habitats Part 2. Terrestrial and freshwater habitats. European Commissioner for the Environment, 44pp.
LIFE LimnoPirineus [en línia]. Restauración de hábitats leníticos y especies acuáticas de interés de la alta montaña de los Pirineos. [consulta: 2019]. Disponible a: <http://www.lifelimnopirineus.eu/es/proyecto>
Mucina, L., Bültmann, H., Dierßen, K., Theurillat, J.-P., Raus, T., ?arni, A., Šumberová, K., Willner, W., Dengler, J., García, R.G., Chytrý, M., Hájek, M., Di Pietro, R., Iakushenko, D., Pallas, J., Daniëls, F.J.A., Bergmeier, E., Santos Guerra, A., Ermakov, N., Valachovi?, M., Schaminée, J.H.J., Lysenko, T., Didukh, Y.P., Pignatti, S., Rodwell, J.S., Capelo, J., Weber, H.E., Solomeshch, A., Dimopoulos, P., Aguiar, C., Hennekens, S.M. and Tichý, L. (2016), Vegetation of Europe: hierarchical floristic classification system of vascular plant, bryophyte, lichen, and algal communities. Appl Veg Sci, 19: 3-264. doi: https://doi.org/10.1111/avsc.12257
Mériaux, J.L., Schumacker, R., Tombal, P., de Zuttere, Ph. (1980). Contribution à l'étude des boulaies à sphaignes dans le Nord de la France, l'Île-de-France et les Ardennes. In : La végétation des sols tourbeux, Lille 1978. Colloques Phytosociologiques, VII : 477-494. Disponible a: https://bibli.cbnbl.org/index.php?lvl=notice_display&id=133774
Peralta, J., Biurrun, I., García-Mijangos, I., Remón, J.L., Olano, J.M., Lorda, M., Loidi, J. & Campos, J.A. (2018). Manual de hábitats de Navarra. Gobierno de Navarra. pp.
Pérez-Haase, A., Carrillo, E., Batriu, E. & Ninot, J.M. (2012). Diversitat de comunitats vegetals a les molleres de la Vall d'Aran (Pirineus centrals). Acta Bot. Barc. 53: 61-112. Disponible a: https://raco.cat/index.php/ActaBotanica/article/view/252903
Pérez-Haase, A., Ninot, J.M. (2017). Hydrological heterogeneity rather than water chemistry explains the high plant diversity and uniqueness of a Pyrenean mixed mire. Folia Geobotanica, 52:143-160. doi: https://doi.org/10.1007/s12224-017-9291-2
Pérez-Haase, A.; Ninot, J.M.; Batriu, E.; Pladevall-Izard, E.; Espuny, J.; Anadon-Rosell, A.; Mercadé, A.; Ferré, A.; Carrillo, E. (2019). Habitats of Community Interest in the mires of Aigüestortes and Alt Pallars: distribution, impacts and threats. In: Carrillo, E.; Ninot, J.M.; Buchaca, T.; Ventura, M. (eds.). LIFE+ LimnoPirineus: conservation of aquatic habitats and species in high mountains of the pyrenees. Technical Report: 84-100. Disponible en:
http://www.lifelimnopirineus.eu/en/project/publications
Pérez-Haase, A., Mercadé, A. (2021). Willemetia stipitate (Jacq.) Dalla Torre (= Calycocorsus stipitatus (Jacq.) Rauschert). Pp. 357-358. In: Raab-Straube, E. von; Raus Th. (ed.), Euro+Med-Checklist Notulae, 14. Willdenowia, 51: 355-369. doi: https://doi.org/10.3372/wi.51.51304
Pladevall-Izard, E. (2022). Dinàmica i conservació de la vegetació alpina. Les molleres pirinenques. Tesi doctoral. Universitat de Barcelona.
Renaux, B. (2012). Caractérisation des Tourbières boisées (91D0*) en Auvergne. Conservatoire botanique national du Massif central \ Direction régionale de l’Environnement, de l’Aménagement et du Logement, 89 pp.
Renaux, B. (2014). Les tourbières boisées du Massif central. Actes des secondes encontres végétales du Massif central-Limoges: 27-54.
Richard, J.L. (1961). Les forêts acidiphiles du Jura. Étude phytosociologique et écologique. Extrait des mate?riaux pour le leve? ge?obotanique de la Suisse. Fascicule 38., 164 pp.
Rodríguez-Guitián, M.A.; Real, C.; Romero Franco, R. & Álvarez-Hurtado, A. (2017). Phytosociological framework and conservation value of supratemperate riparian birch forest of the Northwestern Iberian Peninsula. Lazaroa, 38(2): 87-126. doi: httpt://doi.org/10.5209/LAZA.56061
Sáez, Ll., Ruiz, H. & Brugués. M. (2019). Bryophyte flora of Catalonia (northeastern Iberian Peninsula): Checklist and Red List. Boletín de la Sociedad Española de Briología (51):1-126.
Salvat, A., Moles, A., Grioche, A., Naudí, J.; Rovira, N., Martínez, V., Bolaño, F. & Ferrer, P. 2016. Pla d’acció de les zones humides d’Andorra. Document 1: Diagnosi. Govern d’Andorra, Ministeri de Medi Ambient, Agricultura i Sostenibilitat, Departament de Medi Ambient i Sostenibilitat.
Thébaud, G. & Lemée, G. (1995). Groupements forestiers mûrs à Abies alba dans les Monts du Forez, Acta Botanica Gallica, 142 (3): 253-266. doi: https://doi.org/10.1080/12538078.1995.10515714
Thébaud, G., Goubet, P., Skrzypczak, R. & Sourp, E. (2009). Communautés végétales des tourbières ombrotrophes du Massif central oriental (France). Acta Botanica Gallica, 156 (3): 341-377. doi: https://doi.org/10.1080/12538078.2009.10516164
Thébaud, G. & Bernard, C.E. (2018). Contribution au prodrome des végétations de France: les forêts de conifères circumboréales ou montagnardes sur sols acides des classes des Vaccinio- Piceetea Braun?Blanq. in Braun?Blanq. et al. 1939 des Junipero-Pinetea sylvestris Rivas?Mart. 1965 et des Roso pendulinae-Pinetea mugo Theurillat in Theurillat et al. 1995. Doc. phytosoc., série 3, 7: 284?421.
World Flora Online (WFO Plant List), https://wfoplantlist.org/plant-list , 27/01/2023

Descargas

Publicado

21-07-2023

Cómo citar

Carrillo, E., Ninot Sugrañes, J. M., Pérez-Haase, A., Carreras, J., & Ferré, A. (2023). Caracterización geobotánica de los bosques turbosos en el Pirineo central. Acta Botanica Malacitana, 48, 31–47. https://doi.org/10.24310/abm.v48i.16814

Número

Sección

General